Są to nawozy, które uzupełniają składniki pokarmowe dostarczane głównie w nawożeniu doglebowym. W nawożeniu doglebowym stosowane są składniki, które w największym stopniu odpowiadają za plonowanie roślin i których potrzeba dostarczyć duże ilości. Są to azot, fosfor, potas, magnez, siarka czy wapń. Nawozami dolistnymi dostarcza się głównie składniki, których roślina potrzebuje w mniejszych ilościach, a są również bardzo ważne dla funkcjonowania procesów w roślinie oraz przyczyniają się do zwiększania plonowania i poprawy jakości roślin.
Mowa tutaj głównie o mikroelementach takich jak bor, miedź, mangan, żelazo, molibden, cynk. W latach, w których znaczne ilości pól nawożono obornikiem — ich ilość była na wysokim poziomie i mogły być one pobierane przez korzeń. Obecnie gleby znacznie zubożały w te mikroelementy i istnieje potrzeba dokarmiania roślin, stosując nawozy dolistne.
Potrzeba stosowania nawozów dolistnych
Nawożenie dolistne nie powinno być traktowane tylko jak uzupełnienie nawożenia roślin nawozami aplikowanymi do gleby, lecz również jako podstawowy zabieg w prowadzeniu uprawy roślin. Jak już wiemy, ich stosowanie zapewnia poprawę funkcjonowania roślin. Jest szczególnie ważne w miejscach o niskich zasobnościach glebowych w składniki pokarmowe, na glebach kwaśnych oraz zasadowych gdzie pobieranie mikroelementów jest mocno utrudnione i jedyną szansą na poddanie roślinie składników jest droga przez liście.
Ponadto odgrywa ważną rolę na plantacjach prowadzonych w sposób intensywny. Na takich polach ilość składników potrzebnych do uzyskania dużej ilości biomasy jest ogromna i nie ma w glebie wystarczającej ilości makro i mikroskładników, aby ją wytworzyć. Jedyną możliwością ich dostarczenia jest zaaplikowanie tych składników w sposób dolistny.
Odczyn gleby, a dostępność składników odżywczych dla roślin
Ten parametr gleby ma istotne znaczenie w przypadku pobierana składników pokarmowych przez rośliny. Takie pierwiastki jak azot, fosfor, potas są najlepiej przyswajalne w przedziale ph 6-7. Mikroelementy takie jak mangan, żelazo w pH gleby 4-6, miedź, cynk i bor w przedziale 5-7, a molibden od Ph 6-8. W zależności jaki odczyn gleby znajduję się w na prowadzonej uprawie możemy stwierdzić, które składniki są łatwiej i trudniej pobierane przez korzeń, a które warto poddać dolistnie.
Gatunki roślin, a zapotrzebowanie na mikroelementy
Zboża
W przypadku uprawy zbóż ważną rolą w budowaniu plonu odznacza się miedź i cynk. Miedź stymuluje krzewienie zbóż oraz wpływa na budowę kłosa. Zwiększa również odporność roślin na patogeny chorobotwórcze. Aplikację miedzi należy przeprowadzić w początkowych okresach wiosennych, gdy zboża są w stadium pierwszego i drugiego kolanka. Cynk natomiast wpływa na regulację pobierania azotu oraz zwiększa odporność roślin na choroby grzybowe.
Rzepak
Jest to uprawa szczególnie wymagająca pod względem dostarczania mikroelementów. Główną rolę odgrywają w tej uprawie bor, molibden, cynk, miedź i mangan. Bor jest szczególnie ważny w okresie jesiennym, gdzie zagęszcza soki komórkowe oraz odpowiada za gospodarkę wodą w roślinie. Molibden odpowiada za ilość pobieranego przez roślinę azotu. Jego brak powoduję, że rzepak jest bardziej łakomy na azot, który pobrany w zbyt dużych ilościach może powodować przerośnięcie roślin, jego rozhartowanie i problemy z zimowaniem. Cynk decyduje o podziale komórkowym roślin. Podnosi odporność na suszę i stymuluję rozwój systemu korzeniowego.
Miedź jest składnikiem odpowiadającym za przemianę azotu w energię dla rośliny oraz wspiera odporność roślin przed patogenami. Mangan natomiast wpływa na budowanie nowych komórek w roślinie. Przyczynia się do bardzo obfitego budowania rozgałęzień bocznych.
Kukurydza
Jest to roślina wytwarzająca dużą ilość biomasy. Jest ona najbardziej wrażliwa na niedobór cynku, manganu, boru i miedzi.
Szczególnie ważny jest cynk, który odpowiada za syntezę protein czyli białek w roślinie. Zwiększa odporność na suszę i poprawia wykorzystanie nawożenia azotem.
Bor wpływa na prawidłowy rozwój organów generatywnych oraz korzeni. Poprawia kwitnienie roślin, procesy oddychania i przewodzenie składników w roślinie.
Rośliny okopowe
W przypadku roślin okopowych istotne znaczenie dla prawidłowego ich funkcjonowania mają bor i mangan. W uprawie buraka cukrowego bor determinuję ilość uzyskanych korzeni co przekłada się na ilość uzyskanego cukru. Jego niedobór powoduję zgorzel liści sercowych co powoduję ich obumieranie. Ostatecznie może to doprowadzić do zgnilizny korzeni co obniża znacznie plon.
Mangan wpływa na uzyskanie odpowiedniego plonu cukru w korzeniach.
W uprawie ziemniaków ważną rolę odgrywa mangan, którego ziemniak pobiera w znacznych ilościach. Jego niedobór powoduje spadek ilości białka, zakłócenia w wytwarzaniu skrobi oraz tworzenie się parcha
Rodzaje stosowanych mikroelementów
Mikroelementy w nawożeniu dolistnym są aplikowane roślinom głównie w formie soli lub chelatów. Wybór odpowiedniego rodzaju nawozu przyczynia się do skuteczności pobrania jego przez roślinę. Ważnym aspektem decydującym o wyborze nawozu w formie soli lub chelatów jest temperatura powietrza panująca podczas aplikacji. W niższych temperaturach lepiej przyswajalne są nawozy na bazie soli ponieważ, nie potrzebują do wniknięcia zaangażowania energetycznego przez roślinę. W temperaturach powyżej 12 stopni Celsjusza dużo lepszym wyborem jest stosowanie nawozów chelatowych, które są bardzo dobrze wchłaniane przez rośliny
Zalety stosowania nawozów dolistnych
Stosowanie nawożenia dolistnego powoduję same pozytywne aspekty.
Nawozy dolistne:
- pokrywają zapotrzebowanie pokarmowe,
- polepszają wykorzystanie głównych składników plonotwórczych,
- intensyfikują procesy fizjologiczne w roślinie,
- zwiększają zimowanie roślin,
- poprawiają kwitnienie, owocowanie i plenność roślinach,
- zwiększają jakość produktów końcowych,
- przygotowują rośliny na warunki stresowe i pozwalają je łagodniej znieść,
- wpływają pozytywnie na ochronę przed chorobami.