Wysokość pomieszczeń dla różnego typu budynków jest sprawą dość sporną. Na początku konieczne jest poznanie przepisów dotyczących budownictwa mieszkaniowego. Z uwagi na zmieniające się zasady, wysokość będzie się różnić. Pod uwagę warto wziąć także komfort użytkowania tego rodzaju pomieszczeń. Nie można zapominać o wygodzie, jaką jest przebywanie w pomieszczeniach o różnej wysokości. Dziś skupimy się głównie na dwóch aspektach: prawnym oraz estetycznym. Oto kilka dygresji na temat wysokości pomieszczeń w pracy i w domu.
Budynki i pomieszczenia mieszkalne — aspekty prawne
Na początek zajmijmy się budynkami typowo mieszkalnymi. Jest to jedno z najbardziej rozbudowanego budownictwa w Polsce i na świecie. Normy określające wysokość mieszkania możemy odszukać na stronach okręgowej izby architektów oraz w samych przepisach prawnych. A gdzie możemy je odszukać?
Wysokość nowych mieszkań i domów określają przepisy z rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422 i póź. zm.)
Jest to pełen zapis wszelkich norm, które osoby zainteresowane projektowaniem lub budową domów muszą znać. Nie uda nam się opisać całości tego dokumentu. Poniżej przytoczymy tylko najważniejsze akty normatywne z podanego wyżej rozporządzenia.
Podział pomieszczeń z uwagi na stan prawny
Artykuł 72 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie określa definicję pomieszczenia mieszkalnego. Jest nim każdy obiekt „przeznaczony na stały pobyt ludzi”.
Od definicji ogólnej mamy podział obiektu na kilka, odrębnych części. Zgodnie z artykułem 3 ustawodawca dzieli obiekty na pomieszczenia:
- mieszkalne – pokoje dzienne i sypialniane,
- pomocnicze – pomieszczenia w obrębie lokalu, które służą do:
- komunikacji – korytarze, hole, klatki schodowe,
- pomieszczenia higieniczno-sanitarne – łazienki,
- pomieszczenie magazynowe – schowki i garderoby,
- pomieszczenia techniczne – pomieszczenia dla urządzeń służących do obsługi domu (np. kotłownie, suszarnie).
Dla wszystkich stref mieszkalnych ustawodawca określił minimalną wysokość pomieszczeń. Według Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422 i póź. zm.) art. 71.1 wynosi ona 2,5 metra.
Dla nowych domów jednorodzinnych lub mieszkań za kwestie sporną można uznać łazienkę. Zwłaszcza pomieszczenia z oddzielną toaletą. W tym przypadku minimalna wysokość pomieszczeń jest stała i wynosi 2,5 metra. Obniżenie wysokości na potrzeby kształtu domu jest praktycznie niemożliwa.
Jeśli zależy nam na spadku wysokości danego pomieszczenia. To jest kilka wyjątków. Pomieszczenia techniczne i komunikacyjne. Wszelkiego typu hole, korytarze, klatki schodowe, spiżarnie, suszarnie itd. są nieco pomniejszone. Minimalna wysokości dla pomieszczeń techniczno-komunikacyjnych wynosi 2,2 metra.
Minimalna wysokość pomieszczenia typu poddasze
Na stronach okręgowej izby architektów możemy uzyskać informacje dotyczące wymagań technicznych dla poddasza. Są one znacznie inne niż warunki ogólne dla budynków przeznaczonych na pobyt stały ludzi. Pomieszczenia przeznaczone jako poddasze mogą posiadać charakterystyczne spadki. Wyjątkiem są tutaj bloki mieszkalne.
Wymagania z rozporządzenia Rady Ministrów są podawane na podstawie średniej, która pomiędzy najwyższą a najniższą wysokością nie powinna być niższa niż 2,2 metra. W celu obliczenia średniej wysokości poddasza stosujemy średnią arytmetyczną. Przy czym w obliczeniach tych nie uwzględnia się części pomieszczeń o wysokości poniżej 1,9 m.
Przykładowe wyliczenie:
Wysokość najwyższego punktu: 2,2 metra.
Wysokość najniższego punktu: 1,9 metra.
Schemat: (2,4+1,9)*2=2,15
Odchylenia w projekcie budynków i pomieszczeń mieszkalnych
Jest to jeden z trudniejszych tematów, które wymagają dokładnego omówienia. Odchylenia mogą pojawić się na różnych etapach budowy domu. Do najczęściej występujących odstąpień możemy zaliczyć m.in. odchyły związane z wykonaniem posadzki albo różnice wynikające z położenia stropu i tynku na suficie. Prościej mówiąc: odchył może wystąpić w trakcie aranżacji wnętrz lub remontów pomieszczeń. Eksperci z okręgowej izby architektów przekonują, że ustawodawca przewidział kilka rodzajów odchyłów, które możemy uznać za dopuszczalne. Oto mała ściągawka.
Dopuszczalne odchyły:
- płaszczyzny posadzki do 5 mm na całej rozpiętości pomieszczenia,
- płaszczyzny tynku do 8 mm na całej rozpiętości pomieszczenia,
- oraz płaszczyzny stropu wynikającą ze “strzałki ugięcia” wynoszącą do 20 mm dla typowej długości sufitu pomieszczenia 4 m.
W przeliczeniu dopuszczalnych rodzajów tolerancji wymiarowych, odchyły pomieszczeń w domach jednorodzinnych powinny mieścić się w normie 25 mm.
Wysokość pomieszczeń przeznaczonych do pracy
To jedna z najważniejszych kwestii. W zależności od rodzaju wykonywanej pracy pomieszczenia muszą być przystosowane na pobyt stały ludzi. W grę wchodzą także zasady BHP, a nawet PPOŻ. Wysokość pomieszczeń musi uwzględniać także pracę samych maszyn. Oto kilka znanych zasad na temat wysokości każdego wnętrza do pracy.
Wysokość danego pomieszczenia zależy od czynników szkodliwości dla zdrowia. Jeżeli tego typu czynniki występują, wysokość pomieszczenia będzie znacznie wyższa. Do pracy przy zastosowaniu światła naturalnego lub sztucznego wysokości pomieszczeń pracy wynosi:
- 3 metry – w przypadku wykonywania pracy bez występowania czynnika szkodliwego,
- 3,3 metra – w wypadku prac powiązanych z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia.
W grę wchodzi także czas wykonywanej pracy. Normy 3 i 3,3 metra dotyczą pomieszczeń pracy stałej. Są to wnętrza, w których pracownik przebywa dłużej niż 4 godziny.
Wysokość pomieszczenia, a zastosowana klimatyzacja
Stosowanie klimatyzacji może znacząco wpłynąć na wysokość danego pomieszczenia. W tym przypadku możemy liczyć na poluzowanie wysokości danego pomieszczenia. Uzyskanie zgody od państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego pozwala nam posiadanie pomieszczeń o wysokości do:
- 2,5 metra w świetle — pod warunkiem przebywania maksymalnej liczby 4 pracowników. Pojedyncza osoba musi mieć zagwarantowane minimum 15 m3 wolnej przestrzeni. Wykonywanie pracy w pomieszczeniu nie może przekraczać wszelkich norm hałasu oraz zanieczyszczeń powietrza.
- 2,2 metra w świetle — pod warunkiem, że dany tym pomieszczenia np. kantorek, recepcja czy portiernia prowadzi do części otwartej większego wnętrza np. antresoli lub holu.
Wymagania odnośnie wysokości pomieszczenia przeznaczonej do pracy czasowej
Inne normy dotyczą prac, w których pracownik wykonuje prace w ograniczonym przedziale. Definicja pracy czasowej określają normy zakresu przepisów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy. Są to czynności wykonywane na rzecz pracodawcy w czasie nie dłuższym niż 4 godziny. Łączna wysokość tego typu pomieszczeń i budynków zakładowy jest podobna, jak dla pomieszczeń z klimatyzacją. Wynosi ona:
- 2,2 metra w świetle – przy braku występowania czynników szkodliwych
- 2,3 metra w świetle – przy występowaniu czynników szkodliwych.
Odchyły budynków pracowniczych
Jest to temat, który nie zawsze jest poruszany. Podobnie jak wysokość mieszkania w bloku przy odchyleniach bardzo ciężko jest ustalić bezpośrednią przyczyną, a czasem jej niwelowania może być niemożliwe albo zbyt kosztowne. Co w tym przypadku należy zrobić? Eksperci z okręgowej izby architektów zalecają akceptacje pewnych norm pochyłości. Oto jedna z norm, gdzie wysokość pochyłości może być do zaakceptowania.
Kiedy w pomieszczeniu strop jest pochyły możemy zastosować normy z poddasza. Na podstawie średniej wysokości liczonej poprzez podział najwyższego i najniższego punktu o minimalnej wartości 1,9 metra i podzieleniu liczby przez dwa powinniśmy otrzymać średnią wartość minimalną na poziomie 2,2 metra. Wynik większy lub różny 2,2 metra jest optymalny do uznania pomieszczenia za zgodnego z normami BHP.
