Chociaż wznoszenie budowli z gliny istnieje od ponad dziewięciu tysięcy lat, w naszym kraju technologia ta jest nadal mało popularna. To wszystko jednak może ulec gruntownej zmianie na skutek rozprzestrzeniania się mody na ekologię.
Coraz więcej mówi się o tym, że dewastacja środowiska oraz nadmierna eksploatacja naturalnych zasobów ziemskich, powodują nieodwracalne zmiany klimatu. Na skutek tego działania pojawiają się między innymi ekstremalne zjawiska pogodowe, które z każdym rokiem będą zwiększać swój wymiar. Wszystkie te czynniki sprawiają, że naturalne zasoby ponownie zyskują na atrakcyjności.
Nowoczesne domki z gliny i słomy w niczym jednak nie przypominają pradawnych lepianek, a wręcz przeciwnie. Są dostosowane do obecnych standardów budowlanych. Są to budynki energooszczędne, a nawet pasywne. Czy warto zatem zbudować domki z gliny i słomy? Niniejszy artykuł ma na celu przybliżyć temat wznoszenia budowli tym naturalnym sposobem. Przytoczone zostanie szereg argumentów świadczących na korzyść tej metody, jak i również jej mankamenty.
Glina, jako jeden z materiałów budowlanych
Glina nie należy do nowych materiałów budowlanych, gdyż jest obecna na rynku już od tysięcy lat. Wykorzystywana była między innymi do wznoszenia domków, obiektów użyteczności publicznej, miejsc kultu oraz umocnień obronnych. Obecnie jest to najbardziej powszechny surowiec na świecie. W postaci wypalanej używamy jej w cegłach, bloczkach czy też dachówkach.
Nieco inaczej ma się sprawa w przypadku gliny, która nie została poddana obróbce. W naszym kraju surowa glina kojarzona jest zazwyczaj z lepiankami, które są jedyną szansą na dach nad głową w krajach Trzeciego Świata. Wpływa to na fakt, że nadal mało osób rozważa wznoszenie budowli tym sposobem.
Należy jednak zaznaczyć, że również i ta technologia budownictwa mocno pchnęła do przodu ku rozwojowi. Tym sposobem, obecne domy wykonane z gliny, nie odbiegają od budynków wznoszonych metodami tradycyjnymi. Z każdym rokiem pojawia się coraz więcej pracowni zajmujących się projektowaniem naturalnego budownictwa. Ma to miejsce również w naszym kraju. Dzięki temu wznoszone są domy z gliny zarówno w formie tradycyjnej, jak i nowoczesnej. Często unikalne i o nieregularnych kształtach, co nie byłoby tak łatwe w przypadku innych metod budowy.
Okazuje się również, że materiał ten ponownie wraca do łask w krajach uprzemysłowionych. Na metodę tą stawiają przede wszystkim państwa przykładające dużą wagę do ekologii. Coraz częściej domki z gliny i słomy spotkamy w Niemczech, Szwecji, Australii, USA, czy też Kanadzie. Jest to przede wszystkim zasługa dużej świadomości społeczeństwa, co do niezbędności ochrony środowiska. Na chwilę obecną aż 1/3 światowej populacji mieszka w domkach wzniesionych z gliny. Z całą pewnością konkurencyjna cena, niepowtarzalny klimat wnętrza oraz walory ekologiczne, sprawią że coraz więcej osób zacznie zastanawiać się nad rozpoczęciem budowy z użyciem tej technologii.
Warto wiedzieć, że niewypalona glina ma wszechstronne zastosowanie. Nadaje się do murowania, tynkowania, konstruowania stropów oraz stawiania ścian. Dzięki temu stanowi doskonały materiał nośny oraz wypełnieniowy. Zrobimy z niej posadzkę, ściany nośne, sufit, tynk zewnętrzny i wewnętrzny, a nawet dachówkę. Jednocześnie unikamy przy tym drogich i czasochłonnych procesów oraz potrzeby wykorzystywania substancji powstałych ze związków organicznych, które wywierały negatywny wpływ na naturalną gospodarkę ziemską.
Czym jest glina?
Glina jest surowcem w pełni naturalnym, który możemy w łatwy sposób pozyskać. Co więcej, nie musimy poddawać jej obróbce w wysokiej temperaturze. Jest to produkt wietrzenia skał, który w zależności od miejsca pochodzenia różni się składem i właściwościami.
Nie każda glina nadaje się jednak do wykorzystania na potrzeby budownictwa. Glina budowlana nie powinna zawierać ani humusu, ani części roślinnych oraz spełniać następujące normy: BN-62/6738-01, BN-62/9012-01, a także BN-62/8841-04.
Co więcej, ze względu na średnicę ziarna, dzielimy ją dodatkowo na:
- Ił — o średnicy mniejszej niż 0,002 mm,
- Pył piaskowy — o średnicy od 0,002 do 0,063 mm,
- Piasek — o średnicy od 0,063 do 2 mm,
- Żwir — o średnicy od 2 mm do 40 mm.
Zalety domków z gliny
Niezaprzeczalną zaletą domków z gliny jest ich ekologiczność. Surowiec ten nie wymaga specjalistycznej i często skomplikowanej obróbki, co całkowicie wyklucza zużycie energii elektrycznej, oraz substancji szkodliwych. Przeważnie glinę można wydobywać bezpośrednio na miejscu budowy, przez co ograniczone zostają również koszty transportu, a tym samym zmniejszona zostaje emisja CO2. Działania te minimalizują tym samym możliwość ewentualnego zanieczyszczenia środowiska. W dzisiejszych czasach jest to czynnik, na który w szczególności powinniśmy zwracać uwagę. Okazało się bowiem, że przez lata nadmiernie eksploatowaliśmy naszą planetę i nie zwracaliśmy uwagi na takie szczegóły, co było dość dużym błędem.
Warto również wspomnieć, że glina jest w pełni naturalnym produktem, co zapewnia jej biodegradowalność. Oznacza to, że po zburzeniu ulegnie całkowitemu rozkładowi. Pozwoli to nie tylko uniknąć odpadów, ale także nie przyczyni się do uwalniania do atmosfery pierwiastków chemicznych lub gazów. Tym samym zmniejszony zostanie ślad węglowy. Nie musimy jednak czekać na jej rozkład, gdyż surowiec ten może zostać użyty ponownie. Wystarczy jedynie ją rozdrobnić i zmoczyć wodą.
Jakie jeszcze zalety maja te budowle?
Ponadto domki z gliny uważane są za bardzo zdrowe. Surowiec ten pochłania substancje szkodliwe, a przede wszystkim związki siarki i fosforu. Reguluje również wilgotność powietrza i podobnie, jak klimatyzacja szybko wchłania wilgoć i ją oddaje. Działanie to zapewnia zdrowy klimat naszego wnętrza.
Jest to również znakomity wybór dla alergików i wszystkich osób, które przykładają bardzo dużą wagę do sterylności. Udowodniono bowiem, że glina zapobiega naładowaniom elektrostatycznym, co wpływa na regulację mikroorganizmów mieszkających w kurzu. Tym samym znacząco zmniejszona zostaje jego ilość. Ściany z gliny zapobiegają również powstawaniu nieprzyjemnych zapachów oraz tworzeniu się grzybów, oraz pleśni.
Ściany
Grube ściany domków z gliny zapewniają znakomitą termoregulację budynku, dzięki której magazynuje ciepło. W wyniku tego zjawiska latem nie jest gorąco, natomiast zimą za zimno. Chronią nas również przed promieniowaniem o wysokich częstotliwościach oraz ogniem. Należy jednak pamiętać, aby stworzyć odpowiednio grubą warstwę z gliny, albo wykorzystać dodatkowo tynk wapienny. Co ważniejsze, zastosowana glina konserwuje również użyte drewno, a tym samym chroni je przed degradacją.
Domki tego typu mogą również mieć swoich zwolenników pod względem estetycznym. Są bowiem unikalne i dają nam możliwość dowolnego kształtowania przestrzeni. Możemy zatem wznieść zarówno tradycyjną budowlę, jak i pokusić się o poluzowanie wodzy fantazji i stworzenie czegoś wyjątkowego.
Wady domków z gliny
Pomimo tak wielu zalet ekologicznych domków z gliny, jest jednak kilka czynników, które umniejszają im atrakcyjności. Wady tych domów są z pewnością mniej liczne, niż zalety. Jednak zanim zdecydujemy się na wybór tej metody wznoszenia budynku, należy krok po kroku przeanalizować wszystkie informacje na temat tych ekologicznych budynków z gliny i słomy. Może się bowiem okazać, że jedna z nich całkowicie wyklucza możliwość realizacji inwestycji tym sposobem.
Jako pierwsze należy wymienić duże różnice w proporcjach składników. Będzie to miało wpływ również na właściwości gliny. Co więcej, surowiec ten ma tendencję do kurczenia się podczas schnięcia. Proces ten zachodzi w wyniku odparowania wody zarobowej, która niezbędna jest do wymieszania oraz nadania glinie lepkich właściwości. Pomimo tego, że czynnik ten można zminimalizować, dodając po prostu mniejsze ilości wody oraz iłu, a także optymalizując uziarnienie surowca, należy nadal liczyć się z tym, że wysychanie będzie powodowało pęknięcia oraz rysy skurczowe.
Warto również nadmienić, że glina nie jest wodoodporna. Należy ją zatem chronić zarówno przed tym czynnikiem, jak i mrozem. Zaleca się zastosowanie odpowiednich elementów konstrukcyjnych, takich jak np. okap, cokół, czy izolacja pozioma oraz dodatkowo zabezpieczyć ją stosowną powłoką malarską, impregnacją wodoodporną czy też poprzez nałożenie tynku.
O czym warto pamiętać?
Trzeba również pamiętać o zachowaniu bezpieczeństwa przeciwpożarowego podczas procesu budowy. Kostki ze słomą, które nie są jeszcze zabezpieczone odpowiednią warstwą gliny, są łatwopalne.
Problemem może być także znalezienie odpowiedniego wykonawcy. Mały popyt na tę metodę wznoszenia budowli powoduje, że na rynku jest raczej niewiele firm zajmujących się inwestycjami tego typu. Może się to jednak szybko zmienić, zwłaszcza że moda na ekologię rozprzestrzenia się bardzo szybko.
Mitem jest natomiast informacja na temat tego, że w domkach wykonanych z tego surowca bardzo często zalęgają się myszy i inne robactwo. Co prawda, sytuacja ta ma miejsce, jeżeli ściany wykonane są z obrzuconych gliną plecionek. Jednak techniki tej nie praktykuje się w Europie środkowej i północnej. W tych krajach zazwyczaj stawia się na glinę ubijaną bądź też surowe cegły zamknięte spoinami.
Koszty budowy glinianych domów
Koszty budowy glinianych domów są przybliżone do nakładów pieniężnych włożonych we wzniesienie budynku tradycyjnymi metodami. Mogłoby to się wydawać niemożliwe. W końcu jest to o wiele szybszy sposób, a jednocześnie materiały są znacznie tańsze. O wiele więcej zapłacimy jednak za robociznę. Możemy jednak zredukować te koszty, decydując się na to, aby wznieść budynek systemem gospodarczym.
Wznoszenie budynku z gliny i słomy krok po kroku
Zarówno wznosząc budynek systemem gospodarczym, jak i wynajmując do tego specjalną ekipę budowlaną, musimy krok po kroku znać instrukcję budowania z gliny i słomy. Pozwoli to nam na szybkie zorientowanie się w sytuacji, kiedy dojdzie do jakichkolwiek niedociągnięć w tym zakresie.
Podobnie jak przy metodzie tradycyjnej, krok pierwszy budowania z gliny i słomy musi obejmować wylanie fundamentów. Pozwoli to w bezpieczny sposób przenieść obciążenie na grunt. Dopiero po dokonaniu tej czynności możemy przystąpić do wzniesienia drewnianej konstrukcji oraz odeskowania dachu, który zabezpieczamy papą lub folią. Wszystkie nasze działania muszą być jednak zgodne z założeniami zawartymi w wybranym przez nas projekcie.
Szkielet ekologicznego domu z gliny i słomy daje nam podstawę konstrukcji i początkowy zarys tego, jak w przyszłości będzie wyglądała wznoszona przez nas budowla. Wypełniamy go słomianymi kostkami, które mają około pół metra grubości. Musimy jednak zachować szczególną ostrożność, gdyż zarówno drewno, jak i kostki słomy są bardzo łatwopalne. Wystarczy odrobina ognia i lekki wiaterek do tego, aby wzniecić pożar, który w szybkim tempie pochłonie wszystkie nasze materiały do budowy. Jest to niestety jedna z wad tych domów. Dopiero w momencie, kiedy kostki pokryte zostaną gliną, ściany staną się ognioodporne.
Dopiero kompletnie ułożone przez nas pęki słomy pokrywamy gliną, jednak najlepiej tylko z wewnątrz. W Polsce panuje bowiem dość wilgotny klimat, co niekoniecznie dobrze wpływa na glinę. Wiemy już przecież, że nie jest wodoodporna. Z tego też względu od strony zewnętrznej zaleca się położyć tynk wapienny.
Pamiętajmy!
Wykonując jednak prace wewnątrz, pamiętajmy o tym, aby nałożyć co najmniej 7 cm warstwy gliny, co w pełni zabezpieczy słomę znajdującą się w środku. Pierwsze dwie możemy kłaść natryskowo, jednak trzecia musi zostać nałożona ręcznie. To wszystko przez to, że wymaga się, aby przyjęła formę gładzi. Przed nałożeniem kolejnej warstwy, poczekajmy jednak, aż poprzednia dobrze wyschnie. Czynności te nie są skomplikowane. Dlatego przyjmuje się, że wystarczy podstawowa wiedza na temat tego, jak wznieść dom z gliny i jesteśmy w stanie wykonać to sami.
Końcowy etap naszych prac opiera się na dokończeniu dachu oraz wstawieniu odpowiedniej stolarki. Wybierając okna, warto dalej sugerować się ekologicznością i zakupić konstrukcje drewniane.