Cokół jest bardzo ważnym elementem architektonicznym. Ma kilka różnych funkcji. Przede wszystkim ma korzystny wpływ na trwałość ścian. Chroni je przed zabrudzeniami oraz przed zamoczeniem, kontaktem z wodami gruntowymi i urazami mechanicznymi. Ma również funkcję estetyczną. Jakie jeszcze funkcje pełni cokół? Jak go wykonać? Jakie są rodzaje cokołów? Czy warto wybrać cokół cofnięty, czy cokół wysunięty? Czy w każdym domu potrzebny jest cokół? Poznaj odpowiedzi na te pytania!
Cokół — ogólna charakterystyka
Co to jest cokół? Czy każdy budynek musi go mieć? Cokół to najniższa naziemna część budynku. Jest też górną częścią ściany fundamentowej. Spotykamy go w każdym budynku. Każdy dom powinien mieć cokół. W innym wypadku narażony zostanie na zniszczenia. Budynek bez cokołu jest narażony na ciągły, bardzo destrukcyjny kontakt z wilgocią.
Istnieje kilka różnych rodzajów cokołów. Może on być ukryty, dlatego wydaje się, że niektóre domy go nie mają. Najbardziej podstawowy podział to podział na cokół cofnięty i wysunięty. Wybór każdego z nich jest uwarunkowany osobistymi upodobaniami inwestora, właściciela domu. Jest też związany z warunkami atmosferycznymi wynikającymi z konkretnej strefy klimatycznej. Najmniej widoczny jest cokół zlicowany ze ścianą budynku.
Cokół — wysokość
Każdy może zdecydować, jaki rodzaj cokołu wybierze. Również jego wysokość może być różna. Należy o tym zdecydować już na etapie projektu. Wysokość cokołu może mieć od 40 cm do ponad 90 cm. W przypadku domów parterowych to zazwyczaj od 40 do 90 cm. W przypadku domów z piwnicą to najczęściej powyżej 90 cm.
Domy niepodpiwniczone powinny mieć cokół sięgający poziomu podłogi parteru. Budynki na podpiwniczeniu powinny mieć cokół sięgający stropu piwnicy. Dolna krawędź cokołu zazwyczaj znajduje się 10 cm ponad poziomem terenu. To funkcjonalne rozwiązanie, które ułatwia odpływ wody. Bardzo skutecznie zapobiega zawilgoceniu ścian budynku.
Jeśli chcemy dodatkowo zabezpieczyć ściany, to warto zastosować opaskę. Najlepiej, jeśli będzie ona miała szerokość około 50 cm. Może być wykonana z kostki brukowej, żwirku, płyty chodnikowej. Pozwala to uniknąć zabrudzeń elewacji przez wodę i zmieszaną z nią ziemię.
Cokół i jego funkcja konstrukcyjna
Cokół może być wyeksponowany albo nie. Ci, którzy nie zdecydują się na wyeksponowanie cokołu, mogą go ukryć. Wtedy staje się on wyłącznie funkcjonalnym elementem konstrukcyjnym. Rezygnujemy wtedy z jego funkcji estetycznej. Cokół ma wiele różnych zastosowań. Nie tylko chroni ścianę przed wilgocią i zwiększa jej trwałość. Dzięki niemu można ukryć albo skorygować niedoskonałości ścian i fundamentów. Cokół pozwala na ukrycie krzywych fundamentów. A także na dopasowanie rozstawu ścian do rozpiętości stropu. Pozwala również na skorygowanie krzywych narożników budynku.
Funkcja estetyczna cokołu
Cokół ma również funkcję estetyczną. Wiele zależy od tego, z jakiego materiału jest wykonany. Ważny jest też jego kolor, faktura. Dom, wraz ze wszystkimi elementami, powinien stanowić jedną spójną całość.
Ważne są ściany zewnętrzne, okna, drzwi, dach, a także cokół. Cokół z płytek będzie miał inny wyraz estetyczny niż cokół z kamienia. Warto wybrać odpowiedni materiał, pasujący do stylu, w którym zaprojektowany jest dom. To ważny element konstrukcyjny, warto jednak dodatkowo wykorzystać jego dekoracyjne aspekty.
Jeśli coś, co jest potrzebne ze względów konstrukcyjnych, może być też istotne ze względów estetycznych, to warto zadbać o to, aby było. Jego wybór jest bardzo ważny. Czasem tylko towarzyszy inny elementom. W niektórych przypadkach cokół jest najbardziej charakterystycznym elementem. Nie tylko dopełnia charakter domu, ale go tworzy. Możliwości są bardzo duże.
Można wybierać nie tylko rodzaj materiału. Dostępne są bardzo różne faktury. Każda z nich tworzy inny charakter. Dostępne są też różne kolory. Kolor cokołu jest bardzo ważny. Powinien on pasować do koloru elewacji i innych elementów. Może też z nimi kontrastować. Z czego wykonać cokół? O czym warto pamiętać, aby był dekoracyjny i praktyczny? Jaki rodzaj cokołu wybrać?
Cokół a dom w stanie surowym
Na samym początku warto zadbać o to, aby cokół był wytrzymały i solidny. Dopiero potem należy pomyśleć o jego dekoracyjnych aspektach. O czym należy pamiętać na etapie, gdy dom jest w stanie surowym?
Bardzo ważne są materiały, z których wykonany zostanie cokół. Muszą przede wszystkim być odporne na ściskanie, na mróz, a także łatwe do czyszczenia. Charakter cokołu będzie w dużej mierze zależny od ścian. Istotne jest to, czy ściany są jednowarstwowe, czy dwuwarstwowe. W przypadku ścian dwuwarstwowych może on również stanowić wsparcie dla warstwy ocieplającej.
Ważne jest to, aby spoczywał on na ścianach całą swoją grubością. Czasem zdarza się tak, że jego okładzina zostaje wysunięta poza obrys zewnętrzny. Najczęściej wysuwa się ją o 1/3 grubości. Sam cokół warto odpowiednio zabezpieczyć izolacją poziomą. Ma ona na celu ochronę budynku przed wilgocią. Chodzi o to, aby uniknąć podciągania wilgoci z gruntu. Pozioma warstwa izolacyjna chroni cokół przed zanieczyszczeniami, a także wykwitami solnymi. Najczęściej wykorzystuje się folię albo papę. Dopiero na kolejnym etapie warto pomyśleć o aspektach dekoracyjnych cokołu.
Cokół cofnięty, czy cokół wysunięty?
To jeden z najważniejszych wyborów. Wiele osób zastanawia się czy wybrać cokół cofnięty, czy cokół wysunięty? Czy one się od siebie różnią? Który z nich warto wybrać? Od czego uzależnić swój wybór?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o to, czy lepiej wybrać cokół cofnięty, czy wysunięty. Wszystko zależy od specyfiki danego budynku.
Najczęstszym wyborem jest cokół cofnięty. Optymalnym wyborem jest cokół cofnięty o jakieś 3 cm od elewacji. Taki cokół skutecznie chroni ściany przed wilgocią oraz opadami deszczu. Krople nie spływają po elewacji. Dzięki temu na ścianach nie tworzą się zacieki i zawilgocenia. Dotyczy to szczególnie dolnych partii budynku. Uważa się, że taki cokół dodaje budynkowi lekkości i dynamizmu.
Cokół wysunięty
Alternatywą dla tego rozwiązania jest cokół wysunięty. Jest on jednak narażony na działanie wilgoci. Jeśli chcemy tego uniknąć, to musimy go odpowiednio zabezpieczyć. Można wybrać bardzo trwałe materiały. Może to być murowany kamień albo wypalana cegła. Jeśli materiały nie są aż tak trwałe, to warto je poddać dodatkowej obróbce. Można je trwale otynkować, a także wyłożyć płytkami o dużej klasie odporności. Stosuje się go głównie ze względów estetycznych. Taki cokół nadaje budynkom monumentalnego charakteru.
Budynki stają się solidne, masywne, monumentalne. Inną możliwą opcją jest wybór cokołu zlicowanego ze ścianą budynku. Nie jest on wtedy ani wysunięty, ani cofnięty. Może być wtopiony w ścianę albo wyróżniony kolorem lub materiałem.
Materiały, z których można wykonać cokół
Cokół można wykonać z różnych materiałów. Który z nich będzie najlepszy? Czy lepszy będzie cokół z płytek, czy z kamienia?
Materiały muszą być trwałe, odporne na mróz, zawilgocenie, urazy mechaniczne. Ważna jest też ich estetyka. To, z jakiego materiału wykonamy cokół, powinno korespondować ze stylem, w którym zaprojektowany jest dom. Do domu w stylu klasycznym nie będzie pasował surowy, kamienny cokół. Do domu w stylu rustykalnym raczej nie sprawdzi się cokół z płytek.
Z czego można wykonać cokół? Czym charakteryzują się poszczególne materiały? Można go wykonać z kamienia, płytek, płyt kamiennych. Można wybrać też sztuczny kamień. Dostępna jest też cegła klinkierowa albo cegła silikatowa. Można wybrać płytki lastrykowe albo płytki żywiczne. Dostępne są też płytki klinkierowe albo silikatowe. Można wybrać też tynk mozaikowy, a także panele PCW i tworzywa kamienne.
Cokół z kamienia
Kamień ma szereg zalet, które sprawiają, że cieszy się dużą popularnością. Przede wszystkim jest bardzo trwały i odporny. Jest też elegancki, naturalny, estetyczny. Dom z takim cokołem wygląda dobrze i dostojnie. Jeśli połączymy go z innymi naturalnymi materiałami, to możemy uzyskać wrażenie dużej naturalności. Takie rozwiązania są odpowiednie do domów w stylu rustykalnym.
Istnieje wiele różnych rodzajów kamieni. Każdy z nich ma inne właściwości. Najtrwalsze są: granit i bazalt. Charakteryzują się tym, że są mrozoodporne, nienasiąkliwe i niezwykle wytrzymałe. Kolejną grupą są piaskowce. Charakteryzują się stosunkowo dużą trwałością. Nie są jednak tak trwałe i wytrzymałe jak granit i bazalt. Można wybrać również twardy wapień. Jest odporny na uszkodzenia i trwały. Należy go jednak zabezpieczyć środkami hydrofobizującymi. Dzięki temu unikniemy efektu wnikania wody. Tak zabezpieczony wapień może służyć przez lata.
Nieco mniej trwałe są piaskowce miękkie i wapienie miękkie. Charakteryzują się tym, że są porowate, a w związku tym nasiąkliwe. Nie są aż tak wytrzymałe i zdecydowanie szybciej się brudzą. Przez to tracą swój estetyczny wymiar. Kamień może być oszlifowany, a także łupany, nieregularny. Mogą mieć rozmaite rozmiary i kolory. Dzięki temu pasują do wielu różnych stylów architektonicznych.
Cokół z cegieł
Jedną z popularniejszych opcji są cegły, szczególnie cegły klinkierowe. Mają bardzo niską nasiąkliwość i dużą wytrzymałość. Cechują się odpornością na warunki atmosferyczne, mróz, a także uszkodzenia mechaniczne. Cegły silikatowe mają podobne właściwości. Jeśli cegły wystają poza elewację, to należy je dodatkowo zabezpieczyć. Można to zrobić za pomocą obróbki blacharskiej. A także użyć specjalnych listw elewacyjnych o właściwościach przeciwwilgociowych. Można również położyć bezbarwną powłokę. Taka impregnacja dodatkowo ochroni ścianę przed wilgocią. Ważne, aby środek miał właściwości hydrofobizujące. Zaletą tego rozwiązania jest to, że cegły wyglądają bardzo estetycznie. Pasują szczególnie do stylu industrialnego i loftowego.
Cokół z płytek
Czasem wybiera się też płytki lastrykowe. Tracą one swoją popularność i dziś nie są tak często stosowane, jak niegdyś. Płytki te wykonane są z betonu i wzbogacone o ozdobną warstwę. Najczęściej jest szlifowana albo płukana. Wykonuje się jak z szlachetnego kamienia. Może to być granit, marmur, bazalt. Pomiędzy płytkami znajdują się fugi w wybranym kolorze. Dostępne są też płytki żywiczne. Ich cechą charakterystyczną jest to, że są bardzo elastyczne. Mogą być gładkie albo ryflowane. Najczęściej mają grubość około 3 mm.
Z tego względu są chętnie wybierane do pokrycia ścian łukowych i narożników. Płytki klinkierowe albo silikatowe są imitacją cegły. Mają dobre właściwości. Są wytrzymałe, trwałe, nie są nasiąkliwe. Fabrycznie są wyposażone w specjalną powłokę ochronną. Stanowi ona zabezpieczenie przed wilgocią.
Dodatkowe zabezpieczenie cokołu
Szczególnie cokół cofnięty wymaga dodatkowego zabezpieczenia przed wodą. Chodzi o strugi deszczu, wodę spływającą po elewacji. Można to zrobić poprzez zamontowanie profilu okapnikowego. Będzie on skutecznie chronił cokół przed zniszczeniem. Jeśli do niego dojdzie to nie będzie on estetyczny. Z czasem może też utracić swoje właściwości ochronne.
Cokół wysunięty wymaga innego zabezpieczenia. Należy zastosować dodatkowe obróbki blacharskie. Należy je zrobić z 10 stopniowym spadkiem. Blacha musi wystawać na kilka centymetrów poza cokół. Specjalnego zabezpieczenia wymaga kamień naturalny, wapienie, piaskowce. Każdy materiał, który ma porowatą strukturę. Takie materiały są nasiąkliwe. Należy je zatem zabezpieczyć dodatkowym sylikonowym środkiem. To preparaty hydrofobizujący. Służą one ochronie materiałów przed szkodliwym działaniem warunków atmosferycznych. Zabezpieczają one materiały przed wsiąkaniem wody. Jeśli do struktury muru dostanie się woda, to cokół nie będzie pełnił swojej funkcji. Szczególnie niebezpieczna jest woda opadowa. Ściana zewnętrzna ulegnie zawilgoceniu. Może pojawić się pleśń, grzyby, wykwity. Przez to nie tylko cokół nie będzie chroniony. Zagrożone będą ściany zewnętrzne, a w kolejności również ściany wewnętrzne.
Ochrona przed wilgocią jest bardzo ważna. Wilgoć nie tylko powoduje powstawaniu szkodliwych pleśni i grzybów. Zmniejsza ona właściwości termoizolacyjne.